2.2.4.9. Hoe berekent het OCMW mijn sociale bijstand wanneer de persoon waarmee ik samenwoon, werkt?

•  Wat het leefloon betreft

Als je aan de voorwaarden van het leefloon voldoet (zie 2.2. Wat zijn de zes voorwaarden om recht te hebben op maatschappelijke integratie?  en je op hetzelfde adres als koppel samenwoont, ontvangt elk van de twee in principe een leefloon tegen het tarief van samenwonende, dat momenteel € 876,13/maand bedraagt (op 01/02/2025). Zie 2.2.4.8. Wat gebeurt er als ik samenwoon?

Om je leefloon te berekenen moet het OCMW rekening houden met al je inkomsten, met uitzondering van de zogenaamde vrijgestelde middelen, die bij wet beperkt zijn26. Zie 2.2.4.5. Welke inkomsten zijn gedeeltelijk of volledig vrijgesteld?

Wanneer je samenwoont met je echtgeno(o)t(e):

De inkomstenvan de persoon met wie je samenleeft en een huishouden vormt, moeten ook in aanmerking worden genomen als ze hoger zijn dan het tarief voor samenwonenden (meer dan € 876,13/maand, op 01/02/2025). Als je gehuwd bent, en zelfs als je ongehuwd bent maar een feitelijk gezin vormt met iemand, EN op hetzelfde adres woont, moet het deel van de inkomsten van die persoon dat het tarief voor samenwonenden overschrijdt, in aanmerking worden genomen bij de berekening van je LL, alsook voor het verkrijgen van sociale bijstand s.z. 

Als de inkomsten van de persoon met wie je samenleeft :

In aanmerking worden genomen, zal dat op dezelfde manier als jouw inkomsten gebeuren, d.w.z. het OCMW moet dezelfde vrijstellingen erop toepassen.

Drie mogelijke situaties:

• de echtgeno(o)t(e), ongeacht of hij/zij al dan niet OCMW-steun aanvraagt, heeft geen inkomsten of ze zijn minder dan het tarief voor samenwonenden. In dat geval moet het OCMW je een LL geven tegen het volledige tarief van samenwonenden, zonder rekening te houden met de inkomsten van de echtgeno(o)t(e), en zelfs een toeslag om de som van twee tarieven voor samenwonenden te bereiken, waarbij de eventuele inkomsten van de echtgeno(o)t(e) (om het totale bedrag van € 1.752,26 te bereiken, per 01.02.2025) worden meegerekend.

Voorbeeld 1

Je hebt recht op het tarief van alleenstaande (€ 1.314,20 op 01/02/2025) en je gaat samenwonen met een persoon zonder inkomsten. Als de voorwaarden vervuld zijn, heeft deze persoon recht op een leefloon aan het tarief voor samenwonenden. En je tarief voor alleenstaanden wordt gewijzigd in een voor samenwonenden. In totaal ontvangen jullie met zijn tweeën: € 1.752,26/maand (2 x € 876,13).

Voorbeeld 2

Je zit zonder inkomsten en trekt in bij een partner die werk heeft. Als het loon van je partner hoger is dan tweemaal het tarief voor samenwonenden (2 x € 876,13 = € 1.752,26), kun je geen aanspraak maken op sociale bijstand. Het OCMW is immers verplicht om rekening te houden met deze inkomsten, waardoor je geen recht hebt, zelfs niet gedeeltelijk, op het leefloon (en als je al een LL kreeg, moet je het OCMW op de hoogte brengen en verlies je deze bijstand).

Voorbeeld 3

Je echtgeno(o)t(e), ongeacht of die al dan niet aanspraak maakt op een LL, beschikt over inkomsten (loon, pensioen, enz.) die meer zijn dan het LL (tarief samenwonenden), maar minder dan tweemaal het tarief voor samenwonenden(tussen € 876,13/maand en € 1.752,26/maand op 01.02.2025). In dat geval heb je recht op minstens een gedeeltelijk leefloon (LL), d.w.z. het verschil tussen de som van twee LL’s aan het tarief van samenwonenden en het deel van de inkomsten van je echtgeno(o)t(e) dat het tarief voor samenwonenden overschrijdt, evenals de jaarlijkse vrijstelling van € 155 aan het tarief van samenwonenden of € 310 aan het tarief van personen met een gezin ten laste.

Voorbeeld 4

Een koppel woont samen, zonder kinderen. De man werkt niet en krijgt een leefloon, de vrouw werkt parttime aan 19 uur per week en heeft een nettoloon van € 790 per maand. Het OCMW zal de jaarlijkse vrijstelling van € 155/jaar moeten toepassen.
876,13 x 12 = € 10.513,60

(jaarlijks bedrag tarief samenwonenden)

– 790 x 12 = 9.480 (jaarloon)

= 10.105,44 – 9.480 = 1.033,60

+ 155 (jaarlijkse vrijstelling tarief samenwonenden)

= € 780,44/jaar.

1.188,60 / 12

= € 99,05/maand (door het OCMW bij te passen voor de vrouw)

+ € 790 (loon)

= € 889,05/maand (totale inkomsten van de vrouw/maand)

De vrouw krijgt van het OCMW een leefloon van € 99,05/maand, naast haar beroepsinkomen, waardoor ze in totaal € 889,05/maand ontvangt in plaats van alleen € 790/maand aan loon.

De gezamenlijke inkomsten van het koppel zijn dan € 889,05 (van de vrouw, inclusief € 99,05 van het OCMW) + € 876,13 (van de man, betaald door het OCMW) = € 1.765,18/maand (in plaats van € 1.752,26/maand als de vrouw niet zou werken).

Als je samenwoont met een ouder en/of kind in de eerste graad, is het niet meer verplicht om de inkomsten in aanmerking te nemen (zoals het geval is bij een echtgeno(o)t(e) of partner), maar het is facultatief. Het OCMW kan dan volledig of gedeeltelijk rekening houden met de inkomsten van de samenwonende(n), maar het kan evenzeer beslissen om dat niet te doen. In elk geval, ongeacht of er al dan niet rekening wordt gehouden met de middelen van samenwonende ouders/kinderen, moet het OCMW de mogelijkheden en gevolgen van deze keuze onderzoeken en voldoende motiveren (met uitleg over eventuele berekeningen).

In alle andere gevallen van samenwonen, d.w.z. met iemand anders dan je echtgeno(o)t(e)/levensgezel, ouder of kind, mag het OCMW geen rekening houden met de inkomsten van de personen waarmee je samenwoont (je broer of je zus, een neef of nicht, een vriend).

•  Wat sociale bijstand betreft

Om in aanmerking te komen voor sociale bijstand in strikte zin moet je voldoen aan drie voorwaarden:

• in België wonen;
• een wettelijk verblijfsrecht hebben (anders is de bijstand beperkt tot dringende medische hulp);
• in een staat van behoefte verkeren :

Voor sociale bijstand s.z. worden alje inkomsten in aanmerking genomen. Het is niet mogelijk om vrijstelling van inkomsten te bekomen, zoals dat bij het leefloon wel kan (bijvoorbeeld, een deel van het loon). – zie 3.1. en 3.2. Wat zijn de voorwaarden van sociale bijstand s.z.?

Bovendien onderzoeken de OCMW’s ook of de familiale solidariteit minstens gedeeltelijk kan tussenkomen, voordat de collectieve solidariteit wordt toegepast (zie 3.2. Wat zijn de voorwaarden van sociale bijstand s.z.?En 4. Wat zijn enkele voorbeelden van soorten bijstand die de OCMW’s verlenen?).

Let op! De methodes die het OCMW gebruikt om je LL te berekenen of om je budget te ramen voor het verkrijgen van sociale bijstand s.z., zijn soms erg ingewikkeld en onduidelijk. Het OCMW is dan ook verplicht om je schriftelijk toelichting te geven bij zijn berekeningen om de te betalen bedragen te bepalen en/of om je sociale bijstand s.z. te weigeren, ook al beschikt het in dat laatste geval over nog meer discretionaire bevoegdheid.

Aarzel niet om je maatschappelijk werker van het OCMW en/of een externe sociale/juridische dienst om meer informatie te vragen.Zie lijst met contactgegevens.