3.1. Wat is de wettelijke basis en wat zijn de vormen van sociale bijstand s.z.?

Sociale bijstand in strikte zin (s.z.) wordt voornamelijk geregeld door de organieke wet betreffende de OCMW’s van 1976. Maar andere wetten en/of specifieke fondsen, soms op Europees niveau, vullen deze regeling aan.

Het is sociale bijstand georganiseerd en/of verleend door de OCMW’s (Zie rubriek “Een anvraag indien”. Hoe vraag ik bijstand aan bij het OCMW?).

Het doel van sociale bijstand is om iedereen in staat te stellen “een menswaardig bestaan te leiden”.Zie 1.3. Wat betekent het om een menswaardig leven te leiden?

Deze steun is zeer uitgebreid, het is geen beperkte lijst. De bijstand kan verschillende vormen aannemen: materieel, financieel, medisch of psychologisch, preventief of curatief.

Bijvoorbeeld: steun bij huisvesting, steun bij gezondheidszorg of steun bij deelname aan het culturele en sociale leven en aan sportactiviteiten.

Je kunt hetzij op eigen initiatief je aanvraag indienen bij het OCMW, dat een sociaal onderzoek moet uitvoeren om je behoeften te analyseren, hetzij via de informatie en het voorstel van je maatschappelijk werker, na de diagnose van zijn/haar sociaal onderzoek. – Zie rubriek “Een aanvraag indienen”.

Sociale bijstand is een residuele bescherming. Zie 1.4. Wat is een residueel recht?

Dat betekent dat je het alleen krijgt als:

•  je geen menswaardig leven kunt leiden met je andere inkomsten (zie 2.2.4. Wat betekent de voorwaarde onvoldoende middelen te hebben?);
• en je geen recht hebt op andere bijstand, zoals een leefloon (LL), werkloosheidsuitkering, ziektegeld, familiale solidariteit, enz.

Sociale bijstand is de laatste bescherming voor mensen in nood.

De aangeboden bijstand en/of organisatie ervan kan verschillen van het ene OCMW tot het andere, afhankelijk van het beleid, de eigen middelen, het budget, het al dan niet bestaan van specifieke fondsen, de tijd die de maatschappelijk werker al dan niet kan besteden aan een dossier en/of vele andere factoren, waarvan sommige verband houden met de beoordelingsmarge die het OCMW heeft krachtens het beginselvan de lokale autonomie.

Hoewel de organisatie kan verschillen, blijft de wet overwegend federaal en dus voor iedereen hetzelfde. Personen die een aanvraag indienen bij het territoriaal bevoegde OCMW, moeten de gepaste hulp en informatie krijgen in overeenstemming met de wet. – Zie rubriek “Een aanvraag indienen”, 2.1.1. Wat is territoriale bevoegdheid?