1.2. Wat doen de OCMW’s en wat zijn hun opdrachten?

De opdrachten van de OCMW’s zijn breed en gevarieerd omdat ze personen en gezinnen de dienstverlening moeten verzekeren waartoe de gemeenschap gehouden is.

De OCMW’s moeten sociale bijstand verlenen aan personen en gezinnen die niet, of niet meer, in staat zijn om een menswaardig leven te leiden en dus niet meer in staat zijn om te voorzien in huisvesting, voeding, kleding en/of medische verzorging. De sociale bijstand die de OCMW’s toekennen, kan van financiële of materiële, preventieve of curatieve aard zijn. Hij wordt verleend volgens de “ staat van behoefte” van de persoon. Er bestaat niet zoiets als een “catalogus” van soorten bijstand. De lijst is eindeloos en moet vooral worden aangepast aan de behoeften van de mensen.

Ter herinnering, sociale bijstand in ruime zin (r.z.) is onderverdeeld in twee takken: 

•  het recht op maatschappelijke integratie (RMI), met inbegrip van het recht op het leefloon-(LL) (zie rubriek “sociale bijstand & OCMW”, 2. Wat is het recht op maatschappelijke integratie (RMI)?);
•  het recht op sociale bijstand in strikte zin (s.z.) (Zie rubriek “Sociale bijstand & OCMW”,3. Wat is het recht op sociale bijstand in strikte zin?).

De verleende bijstand door de OCMW’s kan dus verschillende vormen aannemen, bijvoorbeeld (zie rubriek “Sociale bijstand & OCMW”, 4. Wat zijn enkele voorbeelden van soorten bijstand die de OCMW’s bieden?):

•   een wettige maandelijkse financiële bijstand via het leefloon (LL) – (Zie rubriek “Sociale bijstand & OCMW”, 2.2. Wat zijn de zes voorwaarden om recht te hebben op maatschappelijke integratie?) of door tewerkstelling (via artikel 60, § 7 en 61 van de organieke wet van de OCMW’s) – Zie rubriek “Sociale biijstand & OCMW”, 2.2.5.4. Wat is een “artikel 60”-baan?;
•  financiële hulp om rekeningen, huur, enz. te betalen (al dan niet terugbetaalbaar) – Zie rubriek I-“Sociale bijstand & OCMW”, 4.2. Welke bijstand is er voor huisvesting en/of daklozen? En 4.4. Welke bijstand is er voor energie en/of water?;
• dringende voorschotten totdat werkloosheidsuitkeringen/lonen worden betaald – Zie rubriek “Sociale bijstand & OCMW”, 4.1. Welke financiële hulp kan het OCMW bieden?; 
•  materiële hulp – Zie rubriek “Sociale bijstand & OCMW”, 4.6. Welke hulp in natura kunnen de OCMW’s verlenen?; 
• medische en psychosociale hulp, dringende medische hulp aan vreemdelingen zonder wettelijk verblijfsrecht, enz. – Zie rubriek “Sociale bijstand & OCMW”, 4.3. Welke bijstand is er voor gezondheidszorg?.

Als de voorwaarden vervuld zijn, moet het OCMW je eerst een leefloon toekennen vooraleer te onderzoeken of je ook voldoet aan de voorwaarden voor een ander soort bijstand (in plaats van het leefloon of als aanvulling ervan).

Je kunt bijna alles vragen, maar dat betekent niet dat het ook wordt toegekend!
De aanvraag van een leefloon is vaak een administratieve lijdensweg, waarbij het recht op privacy dikwijls wordt geschonden. Dat is nog meer het geval voor alle aanvullende sociale bijstand.

Het OCMW dient je te informeren over de stappen die je moet ondernemen om je eventuele andere rechten te doen gelden en dient je daarbij te helpen.